ارزیابی تنوع ژنتیکی ده اکوتیپ خارمریم silybum marianum (l.) با استفاده از صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و فیتوشیمیایی

شناخت تنوع ژنتیکی در گیاه خارمریم مقدمه انجام برنامه­های اصلاحی در این گیاه است.به منظور بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپ­های جمع­آوری شده از نه منطقه کشور ایران به همراه رقم خارجی بوداکالازی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه آزمایش دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. در این پژوهش صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و فیتوشیمیایی بر روی اکوتیپ­های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده­ها تفاوت معنی­داری ( 01/0≥α) را برای کلیه صفات نشان داد. اکوتیپ­های ساری و مبارکه بالاترین عملکرد دانه را در مقایسه با سایر اکوتیپ­ها به خود اختصاص دادند. مقایسات میانگین صفات فیتوشیمیایی نشان داد که مقدار ترکیبات فنلی در محدوده 19/14-18/8 میلی­گرم تانیک اسید بر گرم ماده گیاهی و مقدار ترکیبات فلاونوئیدی در اکوتیپ­های مختلف بین 079/11-357/5 میلی­گرم در 100گرم عصاره خشک بود. میزان سیلی­مارین در محدوده 40/55-07/32 میلی­گرم بر 100گرم عصاره خشک در بین ارقام تغییر یافت. بر اساس تجزیه خوشه­ای داده­ها، اکوتیپ­ها در دو گروه قرار گرفتند. به­طوری­که، اکوتیپ های ملاثانی، آمل، ساری، اهواز،شوشتر، اصفهان، بابل و نجف­آباد در خوشه اول و اکوتیپ­های مبارکه و مجاری در خوشه دوم قرار گرفتند. اعضای گروه اول از نظر میزان ترکیبات پلی­فنلی و ظرفیت آنتی­اکسیدانی بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داده، ارتفاع متوسط تا کوتاه داشتند. اکوتیپ­های گروه دوم بسیار زودرس و پا بلند بودند.نتایج این پژوهش نشان داد که بین توده­های خارمریم از نظر صفات مورفولوژیکی تنوع بالایی وجود دارد. به­طوری­که می­توان از این اکوتیپ­ها در برنامه­های اصلاحی بهره برد.